Hồ Ba Bể là trung tâm, của Vườn quốc gia Ba Bể nằm trên địa phận tỉnh Bắc Kạn thuộc vùng Đông Bắc Việt Nam
Khu vực cổng vào Hồ Ba bể thuộc xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể, tỉnh Bác Kan. Diện tích mặt hộ tiếp giám với nhiều huyện của Bắc Kan và huyên Na Hang của tỉnh Tuyên Quang qua con sông Gâm khu vực thác Đầu Đẳng
Hồ Ba Bể cách Hà Nội 250Km cách TP Bắc Kan 70 Km
Hồ Ba Bể thuộc xã Nam Mẫu nên nhiều người vẫn gọi hồ Ba Bể là hồ Nam Mẫu
Hồ Ba bể có 3 nhánh hồ. Ba nhánh của hồ thông nhau được gọi tên là Pé Lầm, Pé Lù và Pé Lèng và các nhánh đều rất rộng như biển (bể) nên được gọi hồ Ba Bể. Trong tiếng Tày, hồ Ba Bể hay còn được gọi là "Slam Pé".
Ngày xưa, mỗi năm dân làng Nam Mẫu đều có tổ chức lễ cúng Phật lớn. Dân chúng tụ tập rất đông. Một hôm, có một bà lão bệnh hủi đến làng để xin ăn. Người bà có mùi hôi hám, rất khó chịu, khiến mọi người phải lánh xa. xua đuổi.
Tuy nhiên, có người đàn bà goá cùng cậu con trai đã cho bà lão ăn uống và cho ngủ nhờ trong lều. Đến nửa đêm, hai mẹ con giật mình thức giấc khi có tiếng động ầm ầm dữ dội. Mở cửa không thấy bà lão hủi đâu, mà là một con giao long (tức con thuồng luồng) lớn uốn mình. Hai mẹ con kinh hãi và lo sợ. Đến sáng, thấy bà lão đi ra và nói:
Tôi là một con giao long, chỉ giả dạng ăn mày để thử lòng từ thiện của tín hữu đến làng Nam Mẫu lễ Phật. Tất cả mọi người đều xua đuổi tôi, ngoại trừ hai mẹ con nhà cô. Họ đều là khẩu Phật tâm xà, sẽ không tránh khỏi hình phạt của bề trên là một trận đại hồng thủy. Tôi cho hai mẹ con nhà cô gói tro này hãy rải quanh nhà để tránh khỏi kiếp nạn này, còn có hai mảnh vỏ trấu này sẽ biến thành hai chiếc thuyền giúp hai mẹ con
Hôm sau, trong lúc mọi người đang chen nhau đến dự lễ Phật giữa làng, bỗng nhiên, nước từ đâu cuồn cuộn chảy đến làm ngập cả một vùng rộng lớn. riêng nhà của bà góa và cậu con trai lương thiện đã được rải tro nên hễ nước dâng đến đâu là mảnh đất liền dâng cao hơn đến đấy. Hai mẹ con bà góa liền đem hai mảnh vỏ trấu thả xuống nước lập tức biến thành hai chiếc thuyền giúp hai mẹ con cứu vớt dân làng. Cả làng bị nước tràn ngập thì hoá thành ba cái hồ rộng lớn người ta gọi là Hồ Ba Bể.