Đền Ba Khuân nằm trên ngọn núi Ba Cô thuộc thôn Bình Ca, xã Vĩnh Lợi (Sơn Dương, Tuyên Quang )tương truyền rằng đền được xây dựng từ thời đánh đuổi quân Hán xâm lược nước ta.
Đền Ba Khuân dựng theo thuyết phong thủy “Tiền minh đường hữu hậu chẩm”, tức cửa đền quay về phía dòng sông Lô uốn khúc là nơi tụ thủy, tụ phúc, xa xa có ngọn núi và chùa Hang làm bức bình phong phía trước, lưng đền dựa vào sườn núi Ba Cô tạo thành thế “sơn bao thủy bọc”. Ngôi đền còn được mọi người ví như đầu rồng, thân và đuôi rồng nằm thoải theo núi Ba Cô, rồng há miệng rộng, thè lưỡi uống nước xanh mát của dòng Lô tại bến Bình Ca.
Nơi đây một con gà gáy cả ba xã đều nghe được, bởi đây là giao điểm của xã An Khang và Tiến Bộ (Yên Sơn), Vĩnh Lợi (Sơn Dương).
Trong cuộc kháng chiến chông quân Hán xâm lược, nổi lên một vị tướng tài giỏi là Bàn Chúa Bầu, ở xóm Bãi Phủ (nay là xã An Khang, huyện Yên Sơn). Ông Bàn Chúa Bầu có 3 người vợ, hai người tên gọi là Bạch Hoa, Quế Hoa, còn người vợ thứ ba không ai nhớ họ tên. Cả 3 người đều cùng chồng lãnh đạo nhân dân đánh đuổi quân xâm lược.
Trong một lần chống giặc, đội quân của tướng Bàn Chúa Bầu bị thất thủ. Ông Bàn Chúa Bầu và 3 người vợ bị quân giặc truy đuổi. Vợ ba của ông chẳng may bị giặc bắt, dụ hàng không được nên chúng đã chém bà làm ba khúc rồi đem vứt xuống sông Lô. Hai bà Bạch Hoa và Quế Hoa vì không muốn rơi vào tay giặc nên đã gieo mình xuống vực Điền Quân (vực trước cửa đền Ba Khuôn bây giờ) tự vẫn.
Sau đó, khi mọi người đưa các bà lên bờ để an táng thì ngày hôm sau nơi đặt thi thể 3 bà mối đã đắp thành một đống to. Thấy sự linh thiêng cũng như cảm phục tấm lòng trung nghĩa của Bạch Hoa, Quế Hoa và cái chết bi thảm của bà ba, dân làng đã đóng góp xây đền thờ 3 bà.
Đây là ngôi đền linh thiêng và nổi tiếng của Tuyên Quang, hàng năm thu hút hàng trăm nghìn con nhang phật tử tới dâng hương chiêm bái.
Đền Ba Khuân Tuyên Quang